Recent werd er bij DGZ een zuigende big afgeleverd, verdacht van vlekziekte. Dit vermoeden werd bevestigd op autopsie.

Beschrijving:

Bij autopsie was vooral de roodverkleuring van de huid opvallend (urticaria). Deze situeerde zich voornamelijk ter hoogte van de distale ledematen, buik en achterhand. De milt was gezwollen en reactief (foto 1), suggestief voor een sepsis. De gewrichten hadden gestuwde synoviale membranen (foto 2) en weinig gewrichtsvocht.

Foto 1: Gezwollen, reactieve milt

Foto 2: Gewricht: Gestuwde synoviaal membranen

Diagnose:

De bacterie Erysipelothrix rhusiopathiae werd succesvol geïsoleerd uit de stalen (milt en gewrichtswabs) door een aërobe cultuur (foto 3) zonder de aanrijking die hiervoor bestaat.  In de regel is de bacterie gevoelig voor penicilline en daardoor werd geen antibiogram aangelegd.

Pathogenese:

Varkens nemen de bacterie peroraal op, via inhalatie of via huidwondes. E. rhusiopathiae is een grampositieve bacterie die zowel als commensale en als pathogene kiem een rol speelt bij verschillende zoogdieren. Vaak gaan omgevingsfactoren, zoals stress, voeding en wijziging van omgevingstemperatuur, een rol spelen bij infectie.

De kiem heeft meerdere virulentiefactoren, waarvan neuraminidase de belangrijkste is. Dankzij deze virulentiefactor kan de bacterie de mucuslaag in de farynx invaderen. De bacterie infiltreert de tonsillen en/of het lymfoïd weefsel van het spijsverteringsstelsel (GALT) en vermenigvuldigt zich in de macrofagen. Daarna kan de kiem zich verplaatsen naar de regionale lymfeknopen en extra macrofagen infecteren. Eenmaal de kiem zich in de bloedbaan bevindt, spreken we van een bacteriëmie, waarbij er een endotheliale zwelling van capillairen en kleine bloedvaten optreedt. Tevens kan de kiem ook de endotheelcellen infecteren wat leidt tot een fibrinoïde necrose met vorming van thrombi en resulteert in ischemie, infarcten en necrose.

Naast de acute systemische vorm zijn er ook subacute en chronische infecties mogelijk.

Epidemiologie:

Varkens zijn vaak drager van dit organisme. Er wordt geschat dat ongeveer 30-50% van de gezonde varkens deze kiem dragen in de tonsillen en andere lymfoïde weefsels. Deze dragers kunnen de kiem uitscheiden via mest, urine, speeksel en braaksel. Op die manier kunnen ze andere dieren besmetten, en ook mensen, want vlekziekte is een zoönose.

Foto 3: Kolonies (omcirkeld) aanwezig op bovenste helft van de bloedplaat

Preventie en behandeling:

Preventieve vaccinatie is vooral aangewezen bij fokdieren. Op probleembedrijven kunnen ook vleesvarkens gevaccineerd worden.

In het geval van acute sterfte is het aan te raden om ze snel mogelijk een autopsie te laten uitvoeren om de diagnose vanuit een bacteriologische cultuur te kunnen stellen. Een snelle diagnose is belangrijk zodat de andere dieren op het bedrijf zo snel mogelijk behandeld kunnen worden.

Auteurs: Emily Rolly en Han Versnaeyen