Een pony ruin van 20 jaar oud werd aangeboden voor autopsie. De pony was minder fit, zwijmelde en vertoonde plotse blindheid. Bloedonderzoek bracht een sterke stijging van de leverenzymes aan het licht.

Beschrijving:

Op autopsie was er een shockbeeld met diffuse aanwezigheid van puntbloedingen en icterus. De lever was kleiner en vaster aanvoelend met een onregelmatig oppervlak, wat fibrose deed vermoeden (foto 1). Op doorsnede vertoonde het leverparenchym een afwijkend, vlekkerig aspect (foto 2).

Histologisch onderzoek van de lever toonde diffuse chronische leverdegeneratie met fibrose, verlies van hepatocyten, galgangproliferatie en megalocytose (foto 3). Deze letsels zijn compatibel met een intoxicatie met pyrrolizidine alkaloïden. Intoxicatie met aflatoxines en nitrosamines kan een gelijkaardig beeld geven.

Pathogenese:

Paarden en andere monogastrische dieren zijn gevoeliger voor deze planten dan herkauwers.

Senecio jacobaea, of jacobskruiskruid (foto 4), is een van meest voorkomende planten die een dergelijke intoxicatie veroorzaken in onze streken. De intoxicatie verloopt chronisch waarbij de toxische stoffen onder andere gaan binden met eiwitten. De celdeling wordt uiteindelijk stilgelegd, maar de synthese van DNA in de hepatocyten gaat onverminderd verder. Dit leidt uiteindelijk tot het ontstaan van megalocytose of dus erg grote, meerkernige hepatocyten (foto 5).

Door de chronische aantasting van de lever onstaat secundaire fibrose. Na verloop van tijd ontwikkelt het dier chronisch leverfalen met eventueel icterus, fotosensitisatie en neurologische symptomen (hepatische encephalopathie) tot gevolg.

Hepatische encephalopathie ontstaat door de gestegen hoeveelheid ammoniak in het bloed ten gevolge van de verminderde afbraak door de lever. Deze extra hoeveelheid ammoniak passeert de bloed-hersenbarrière en wordt in het hersenweefsel opgenomen door astrocyten die door de toxiciteit gaan opzwellen (alzheimer type II cellen).

Foto 1: Afwijkend aspect van de lever. De lever is verkleind, hard en onregelmatig (fibrotisch).

Foto 2: Close-up van het leverparenchym met vlekkerig aspect.

Foto 3: Diffuse chronische leverdegeneratie met fibrose, verlies van hepatocyten en galgangproliferatie.

Foto 4: Jacobskruiskruid.

Foto 5: Megalocytose: sterk vergrote hepatocyten met vergrote kern (links) en soms meerkernigheid (rechts).

Auteur: Veronique Saey