In juli werd Veepeiler gecontacteerd voor twee Holstein-Friesian kalveren die na gelijkaardige symptomen stierven rond de leeftijd van vijf maanden. De kalveren stonden in dezelfde strobox en vertoonden plotse blindheid aan beide ogen, sufheid en zenuwstoornissen gekenmerkt door trillingen van kop en nek, neervallen, stuiptrekkingen en tenslotte sterfte binnen enkele uren. Op basis van de symptomen en de voorgeschiedenis van het bedrijf kwamen onder andere volgende differentiaaldiagnosen in aanmerking: cerebrocorticale necrose (CCN), listeriose, Histophilus somni, loodintoxicatie en hepatische encefalopathie.

Het eerste dier was reeds opgehaald door Rendac, het tweede dier werd aangeboden voor autopsie bij DGZ. Hierbij werden er geen specifieke afwijkingen vastgesteld. Wel waren er duidelijk puntbloedingen ter hoogte van de grote hersenen en een sterke geelverkleuring van de hersenschors. Met een WOOD-lamp – deze toont autofluorescerende necrotische hersenzones aan – werd er duidelijk CCN vastgesteld.

Puntbloedingen ter hoogte van de grote hersenen en geelverkleuring van de hersenschors (foto links). Met een WOOD-lamp worden de necrotische hersenzones zichtbaar gemaakt (foto rechts).

CCN bij runderen komt in België slechts sporadisch voor. De ziekte wordt gekenmerkt door talrijke zenuwstoornissen, waaronder blindheid en mogelijke sterfte en is het gevolg van een complex, meestal secundair tekort aan thiamine (vitamine B1). Dit tekort kan ontstaan door een onaangepast rantsoen of door een overmatige opname van sulfaat door het dier.

Op het getroffen bedrijf was ondertussen in een aanpalende box een derde dier ziek geworden met gelijkaardige symptomen. Dit dier werd snel behandeld met vitamine B1-derivaten en begon na enkele dagen duidelijk te verbeteren. De blindheid die al was opgetreden bij dit dier was echter onomkeerbaar.

Op basis van de diagnose werd onmiddellijk naar een mogelijke oorzaak gezocht van dit vermoedelijk secundair thiaminetekort. Er was een sterk vermoeden dat de oorzaak lag bij het drainagewater dat als drinkwater werd gebruikt. Door de langdurige droogte en warmte in juli bevatte dit drainagewater tijdelijk een hoog sulfaatgehalte. Het sulfaat kan onder invloed van sulfaatafbrekende bacteriën – die voorkomen in de pens of in het drinkwater zelf – omgezet worden naar het giftige sulfide, een overmaat hiervan kan CCN induceren.

Het bedrijf stopte onmiddellijk met het geven van dit drinkwater en er kwamen geen nieuwe gevallen meer bij. Bacteriologisch en chemisch onderzoek van het drainagewater (zes dagen na uitbreken van het eerste geval) bracht echter geen hoge sulfaatgehaltes in dit water aan het licht waardoor de diagnose een vermoeden blijft. De samenstelling van drainagewater kan echter van dag tot dag erg verschillen. Mogelijk was het sulfaatgehalte van het water tijdelijk verhoogd maar snel opnieuw gestabiliseerd door uitspoeling.

Auteur: Koen De Bleecker