In het abortusprotocol worden niet alleen infectieuze oorzaken vastgesteld. We vinden ook regelmatig aangeboren afwijkingen. Een runderfoetus die we recent onderzochten, vertoonde een combinatie van aangeboren afwijkingen.

Beschrijving:

Bij de onderzochte foetus ontbraken zowel de anus (foto 1) als het rectum (foto 2). Het colon eindigde blind en was met een streng verbonden aan de ventrale buikwand, net craniaal van de navel.

Ook de nieren waren afwijkend, er was namelijk een fusie van de linker- en de rechternier. Dit fenomeen noemt men een horseshoe kidney. Het nierbekken en beide ureters waren in dit geval niet betrokken in de fusie. Dergelijke nieren functioneren echter wel normaal.

Foto 1: Atresia ani

Foto 2: Atresia recti: het colon eindigt blind en is met een streng verbonden aan de ventrale buikwand (blauwe pijl)

Foto 3: horseshoe kidney; de linker-en rechternier zijn gefusioneerd

Diagnose:

Atresia ani en horseshoe kidney

Pathogenese:

Atresia ani:

In de vroege embryonale fase ontstaan de darmen uit een buis waarvan het lumen is afgelijnd met epitheliale cellen van endodermale oorsprong. De buitenzijde van de buis is omgeven met bindweefsel van ectodermale oorsprong. Naarmate de foetus ontwikkelt, groeien de darmen en vormen ze opgerolde loops, die uitpuilen in de navel.

In de latere foetale ontwikkeling, trekken de darmen zich terug vanuit de navel in het abdomen, zowel in craniale als in caudale richting.

De meest plausibele oorzaak van atresie of stenose van darmen is ischemie van een darmsegment tijdens deze vroege foetale fase. Dit resulteert in necrose van het getroffen stukje darm met een atresie (volledige occlusie) of een stenose (vernauwing) tot gevolg. Dergelijke obstructies leiden tot een overvulling van het darmsegment proximaal van de (gedeeltelijke) occlusie. Het stuk darm distaal van de stenose is klein in diameter en enkel gevuld met mucus en afgeschilferde epitheelcellen.

Horseshoe kidney:

Tijdens de embryogenese ontwikkelen de nieren zich in het bekken. Nadien migreren de nieren naar de sublumbale regio. Ze maken hierbij een roterende beweging, zo behouden de ureters hun normale oriëntatie. Tijdens dit proces verschuift de bloedtoevoer van de iliacale arteries naar de aorta. Gedurende deze ontwikkelingen kunnen er veel fouten optreden en kan er een malpositie ontstaan.

‘Crossed renal ectopia’ refereert naar een malpositie van een nier, waarbij de betrokken nier zich over de middellijn verplaatst. In dergelijke gevallen kunnen de nieren fuseren. Een ‘horseshoe kidney’ ontstaat dus door een fusie van de craniale of de caudale polen van de linker- en de rechternier. Soms is enkel de cortex betrokken in de fusie, soms ook het parenchym. De fusie kan zich ook verder doorzetten met een gemeenschappelijk nierbekken tot gevolg. Bij de runderfoetus die we onderzochten op autopsie waren zowel de cortex als het parenchym gefusioneerd.

——-

Auteurs: Evelien Forrez