Aviaire influenza (AI), ook vogelgriep of vogelpest genoemd, wordt veroorzaakt door een Influenzavirus. Vooral de hoogpathogene stammen van dit virus – tot op heden altijd van het H5- of H7-subtype – kunnen erge economische schade veroorzaken. Vogelgriep is een aangifteplichtige ziekte met een zoönotisch potentieel.

Macroscopische letsels:

Bij autopsie van de binnengebrachte kippen werden volgende typische macroscopische letsels teruggevonden (zie foto’s hieronder):

• Cyanotische verkleuring van de kopversierselen (foto A)
• Ter hoogte van de nek: aanwezigheid van subcutane (punt)bloedingen (foto B)
• Borstspieren: aanwezigheid van (punt)bloedingen (foto C)
• Hartzakje (pericardium): aanwezigheid van (punt)bloedingen (foto D)
• Pleura: aanwezigheid van (punt)bloedingen (foto E)
• Peritoneum: aanwezigheid van (punt)bloedingen ter hoogte van darmscheil (foto F)
• Klier en spiermaag: aanwezigheid van (punt)bloedingen (foto G)
• Milt: sterk opgezet en gezwollen met meerdere witte (necrose)haardjes (foto H)
• Peritoneum: meerdere (punt)bloedingen + nieren: uitgesproken hersengyripatroon (*) (foto I)

Foto A: Cyanotische verkleuring van de kopversierselen

Foto B: Ter hoogte van de nek: aanwezigheid van subcutane (punt)bloedingen

Foto C: Borstspieren: aanwezigheid van (punt)bloedingen

Foto D: Hartzakje (pericardium): aanwezigheid van (punt)bloedingen

Foto E: Pleura: aanwezigheid van (punt)bloedingen

Foto F: Peritoneum: aanwezigheid van (punt)bloedingen ter hoogte van darmscheil

Foto G: Klier en spiermaag: aanwezigheid van (punt)bloedingen

Foto H: Milt: sterk opgezet en gezwollen met meerdere witte (necrose)haardjes

Foto I: Peritoneum: meerdere (punt)bloedingen + nieren: uitgesproken hersengyripatroon (*)

Histopathologische  letsels:

Microscopische letsels zijn frequenter aanwezig dan macroscopische letsels in de meeste van de gevallen van HPAIV. Echter, deze zijn niet specifiek. Histopathologische letsels beschreven bij experimentele studies in pluimvee variëren sterk en zijn afhankelijk van de virusstam en de gebruikte passages; de inoculumdosis en manier van inoculeren; de species, de stam en het ras van de gastheer.

Meestal bestaan de histologische veranderingen uit necrose en/of ontsteking in verschillende organen, voornamelijk – en het meest uitgesproken – in de huid (met inbegrip van de veerfollikels), hersenen, pancreas, long, bijnieren, en primaire en secundaire lymfoïde organen.

In de peracute fase van de ziekte, zijn er meestal geen microscopische letsels aanwezig in de meerderheid van de organen. Maar af en toe kunnen er milde of multifocale letsels te zien zijn, daar waar het virus aanwezig is in de vasculaire endotheliale cellen en cardiale spiervezels. In de acute fase van de ziekte, vertonen de viscerale organen meerdere plaatsen van necrose en daarmee geassocieerde ontsteking, bloedingen en oedeem.

Haematoxiline-eosinekleuring van de lever van aangetaste kip: aanwezigheid van kleine zones van lytische necrose van hepatocyten.

Haematoxiline-eosinekleuring van de milt van aangetaste kip: vertoont multifocaal, random (voornamelijk rode pulpa) foci van lytische necrosis met fibrine, bloedingen en infiltratie van enkele heterofielen.

Cellulaire biopathologie van AIV:

De mogelijkheid van individuele AI-virussen om ziekte te veroorzaken en de respons van de gastheer op deze virussen hangt grotendeels af van de individuele vogelspecies en de virusstam.

Aviaire influenzavirussen (AIV) worden onderverdeeld in laagpathogene aviaire influenzastammen (LPAIV) en hoogpathogene aviaire influenzastammen (HPAIV).

Bij LPAIV is de predominante initiële plaats van virusreplicatie de nasale holte. Van daaruit zal deze verspreiden naar andere plaatsen van de ademhalings- en de spijsverteringstractus. Echter, deze hebben meestal een secundaire bacteriële infectie nodig om voldoende uitgesproken ademhalingschade te veroorzaken om ziekte en sterfte teweeg te brengen. Ze zullen ook zelden systemisch verspreiden waardoor infectie en schade van het epitheliale weefsel van de viscerale organen (met name ter hoogte van nier, pancreas en oviduct) maar zelden beschreven is.

Bij HPAIV treedt de infectie op ter hoogte van het epitheel van de nasale holte en dit binnen de 16 uur van blootstelling; binnen de 24 uur is dit epitheel necrotisch, dit geassocieerd met mucosale ontsteking en virus in de capillaire endotheliale cellen.

Ontstekingscellen, voornamelijk bestaande uit macrofagen en heterofielen spelen een belangrijke rol in de replicatie en verspreiding van de HPAIV, net zoals de virusreplicatie in de endotheliale cellen met verspreiding in het vasculair en lymfatisch systeem. Dergelijke viremie verzorgt de verspreiding van de HPAIV en initieert de replicatie hiervan in meerdere parenchymale celtypes van de hersenen, huid en viscerale organen.

Bij de ergste HPAIV is er reeds virusreplicatie vast te stellen 24 uur na de nasale infectie. Binnen de 48 uur kan men de hoogste virustiters terugvinden en de ergste letsels.

Desalniettemin zijn er HPAIV die een langere periode nodig hebben vooraleer er ziekte en sterfte wordt opgemerkt. Dergelijke stammen veroorzaken een viremie zonder of met een beperkte vasculair endotheliale replicatie, maar een uitgesproken replicatie in de parenchymale cellen van de viscerale organen.

Bij sommige HPAIV is de toegenomen vasculaire permeabiliteit veranwoordelijk voor het ontstaan van oedeem, bloedingen en falen van meerdere organen, en dit geassocieerd met beschadigde endotheliale cellen en microthromboses. Soms evolueert de vasculaire schade naar “consumptieve coagulopathie” met bijbehorende thrombocytopenie, thrombi en emboli in bloedvaten, en gewijzigde stollingstijden.

Als kippen geïnfecteerd met HPAIV de peracute fase overleven (2 dagen na blootstelling/infectie), dan kan het virus zich verspreiden en repliceren in meerdere levensbelangrijke organen. Daardoor kunnen enkelvoudig of multipel orgaanfalen en dood optreden met aantasting van de hersenen en het autonome zenuwstelsel, myocard, endocrien weefsel (bv. bijnieren) en/of de pancreas.

Meer informatie over aviaire influenza, en wat te doen bij een verdenking:

• Aviaire influenza (vogelgriep) | website DGZ
• Vogelgriep (Aviaire influenza) | website FAVV

Auteurs: Stefan Roels, Marieke Strubbe & Nermin Caliskan