Traumatische reticuloperitonitis/pericarditis (TRP) is nog steeds een vaak voorkomende doodsoorzaak bij volwassen runderen. In onze autopsiezaal blijkt TRP verantwoordelijk voor 5-10% van de acute sterftes bij volwassen runderen.

Anamnese:

TRP komt voornamelijk voor bij volwassen melkkoeien, minder bij vleeskoeien en wordt zelden gerapporteerd bij andere herkauwers. De aangetaste koeien vertonen vaak vage symptomen zoals gewichtsverlies, een ruw haarkleed en een verminderde productie. Ze vertonen abdominale pijn, staan frequent met opgetrokken buik, kreunen en hebben soms ademhalingssymptomen.

Beschrijving:

Bij deze dieren wordt meestal een uitgebreide exsudatieve fibrineuze tot fibrinopurulente pericarditis gezien, alsook uitgebreide vergroeiingen ter hoogte van lever en diafragma en multipele leverabcessen. Dikwijls wordt ook verbloeding gezien door aanprikken van een bloedvat of het hart door een scherp, doorgaans ijzeren, voorwerp (hemopericard met harttamponade).

Diagnose:

De diagnose wordt gesteld aan de hand van het beeld op autopsie en het aantonen van een scherp voorwerp in de netmaag of in het hart.

Pathogenese:

TRP ontstaat door perforatie van de netmaag door een scherp voorwerp. Na opname raakt het scherpe voorwerp vast in het honingraatpatroon van de netmaag. Door de digestieve bewegingen van de voormagen kan het voorwerp de netmaagwand perforeren en verschillende vitale organen aanprikken, met abcesvorming, uitgebreide vergroeiingen en mogelijk verbloeding tot gevolg.

De grote meerderheid van de teruggevonden scherpe voorwerpen bestaat uit scherpe autobandijzers. Autobanden worden veelvuldig gebruikt voor het afdekken van de voederkuilen. Bij het vergaan van deze autobanden komen de ijzerdraden in de voederkuil of voedermengwagen terecht. Ook in het Verenigd Koninkrijk zijn autobandijzers de voornaamste boosdoeners, wat de naam ‘tyre wire disease’ verklaart.

Wanneer we bij DGZ een diagnose stellen van TRP, bewaren we het scherpe voorwerp. Zo kan de dierenarts of veehouder het komen bekijken om de herkomst te achterhalen.

Preventie/behandeling:

Preventief kan een kooimagneet worden ingebracht in de maag. Die bestaat uit een magneetstaaf omgeven door een plastiek omhulsel dat fungeert als een kooi. Stukjes metaal worden door de magneet uit de maaginhoud gevist en vastgehouden door de kooi, waardoor ze geen schade meer kunnen aanrichten. De magneet is ontwikkeld om permanent in de netmaag van de koe te blijven.

Verder is het van belang om alle mogelijke bronnen van scherpe voorwerpen te identificeren en te verwijderen. Dit betekent ook het verwijderen van oude rubberen banden op de voederkuilen.

Aangezien koeien over het algemeen laattijdig ziekteverschijnselen vertonen na het opnemen van een scherp voorwerp, komt een behandeling meestal te laat.

Foto: TRP: exsudatieve fibrineuze pericarditis (a, b); verbloeding ten gevolge van aanprikken van de hartspier door een scherp (autoband)ijzer (c); typisch autobandijzer (d).

Auteur: Annelies Vandekerckhove