Beschrijving:

Op autopsie vertonen de dieren over het algemeen weinig afwijkingen. Soms is er een beeld van shock met gestuwd aspect van de longen en zijn er puntbloedingen ter hoogte van verschillende organen. In de pens worden in meerdere of mindere mate resten van taxus (takjes en naalden) aangetroffen. Wanneer de intoxicatie zeer acuut verloopt, worden soms enkel plantenresten teruggevonden in de mondholte of tussen de tanden (frequent bij paarden).

Diagnose: 

De diagnose wordt gesteld door het aantonen van taxustakjes of naalden in de pens (zie foto). Aangezien de resten soms moeilijk te herkennen zijn, is het noodzakelijk de pensinhoud grondig te onderzoeken.

Wanneer geen plantenresten worden teruggevonden, kan men maaginhoud onderzoeken op de aanwezigheid van taxol/taxine.

Foto: Taxus, zichtbaar in de pensinhoud van een rund (pijl).

Etiologie en pathogenese:

Snoeisel van planten wordt frequent op de weide gegooid. Dit gebeurt dikwijls met de beste bedoelingen door onwetende buurtbewoners die dieren op een schrale weide willen bijvoederen. Echter, verschillende planten zijn heel toxisch voor dieren. De bekendste hiervan is Taxus baccata (ook gekend als venijnboom of boom des doods).

Taxus is erg populair als haagplant en is tegelijk een van de meest giftige planten in Europa. De plant bevat toxische alkaloïden (taxines), die door hun cardiotoxische effecten bij opname door het dier snel sterfte kunnen veroorzaken. Alle plantendelen (behalve het helderrode vruchtvlees van de schijnbes) zijn het ganse jaar door giftig, en dit zowel vers als gedroogd. De jonge twijgen zijn heldergroen, maar in het tweede jaar worden deze bruin. De naalden zijn groen, anderhalve cm lang en bevatten het hoogste taxinegehalte.

De taxine-alkaloïden zorgen voor een interferentie met de calcium- en natriumionkanaalgeleiding in het hart. Dit zorgt uiteindelijk voor bradycardie, aritmieën en diastolische hartstilstand. Ter hoogte van het centrale zenuwstelsel induceren de taxine-alkaloïden agitatie, convulsies, coma en ten slotte ademhalingsverlamming.

Taxus is niet enkel dodelijk voor het rund maar ook voor paard, ezel, geit, schaap, rendier, varken, hond, kat, alpaca, lama, knaagdieren, fazanten en andere vogels. Kippen en papegaaien zijn weinig gevoelig. De dodelijke dosis taxus bij respectievelijk rund en paard zou variëren tussen 0,5% en 0.05% van het lichaamsgewicht.

Auteur: Annelies Vandekerckhove