UIT DE AUTOPSIEZAAL: Ruminale (pens) parakeratose bij runderen

geschreven op 14 april 2021

Er werd een vleeskalf van ongeveer 4 maanden oud aangeleverd voor autopsie. In dezelfde stal waren er reeds meerdere dieren gestorven.

Beschrijving & diagnose:

Bij autopsie viel vooral een afwijkende pensinhoud op: deze was heel bleek en bevatte talrijke granen (figuur 1). De pensmucosa (figuur 2) was sterk verdikt en hiervan werd een staal genomen voor verder histologisch onderzoek.

Figuur 1: Overzicht van de ingesneden pens en inhoud.

Figuur 2: Detail van het pensoppervlak.

Histopathologisch onderzoek van de penswand toonde een uitgesproken activatie aan van het stratum corneum van het oppervlakte-epitheel met hyperkeratose waarvan de loskomende lagen nog een duidelijke kern bevatten (cfr. parakeratose).

Figuur 3: Haematoxilene-eosinekleuring van wand van pens met duidelijke aanwezigheid van parakeratotische hypertrofie van het stratum corneum.

Pathogenese:

Ruminale parakeratose (activatie van het epitheel) maakt deel uit van de veranderingen geassocieerd met ruminale acidose. Dit alles stimuleert de opname van verschillende pensbacteriën in het bloed (met name Fusobacterium necrophorum en Trueperella pyogenes), waardoor de lever en van daaruit andere organen zoals de nieren, het hart en de longen aangetast kunnen worden (= parakeratose-ruminitis leverabcessen complex).

Ruminale acidose is een fermentatiestoornis in de pens waarbij de pens pH lager is dan normaal. Door de verhoogde fermentatie is er een toename van vluchtige vetzuren zoals melkzuur waardoor parakeratose ontstaat en later ruminitis. Ruminale acidose kan naast typisch klinische symptomen zoals ruminale hypotonie (of zelfs atonie) ook een hydrorumen veroorzaken (verhoging osmolariteit in rumen door hypomotiliteit).

Figuur 4 : Klinisch beeld van ruminale acidose (Hernandez et al , 2014)

Bij ruminale acidose kan men de acute en de subacute vorm onderscheiden. Onderstaande tabel geeft de voornaamste verschillen weer.

Tabel 1: Voornaamste verschillen tussen de twee verschillende klinische vormen van ruminale acidose (Nagaraja TG and Lechtenberg KF, 2007)

Bij sterke voedering om een zo groot mogelijke gewichtstoename te bekomen, bestaat het risico op ‘ruminale acidose’. Zeker bij een plotse overschakeling naar een hoogenergetisch rantsoen, overmatige opname van snel fermenteerbaar voedsel en/of verminderde beschikbaarheid van ruwvoeder (tekort aan structuur en toename krachtvoer).

Met name in de vleesveehouderij heerst het economische principe dat runderen zo veel mogelijk gewichtstoename moeten kennen, en dit zo vlug mogelijk. Als gevolg daarvan wordt acute pensacidose eerder gezien bij vleesvee, maar onder bepaalde omstandigheden kan de aandoening zich ook voordoen bij melkvee.

Na respiratoire problemen, zijn problemen van het verteringsstelsel, o.a. ruminale acidose, de belangrijkste oorzaak van suboptimale prestaties en het onderdrukken van een efficiënte productie.

Gezonde Dieren