De laatste weken boden twee bedrijven samen drie geiten aan voor autopsie bij DGZ. Het ging telkens om volwassen dieren die chronisch vermagerden.   

Beschrijving:

Alle drie de geiten hadden een te vloeibare dunne darminhoud (foto 1). Bij één dier was ook de mest in de dikke darm te vloeibaar; dit dier had een sterk bevuilde achterhand. Eén dier had duidelijk opgezette mesenteriale lymfeknopen.

Diagnose: 

Van elke geit tekende de mest met een Ziehl-Neelsenkleuring positief voor zuurvaste kiemen, waaronder Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis (MAP): de kiem die paratuberculose veroorzaakt. (*)

Histologisch onderzoek met hematoxyline-eosine- of HE-kleuring van de dunne darm toonde een diffuse verdikking van de lamina propria door de aanwezigheid van grote aantallen geactiveerde macrofagen met een opgeklaard cytoplasma (granulomateuze enteritis).

Op de coupe werd ook een Ziehl-Neelsenkleuring gedaan. Hierbij was duidelijk te zien dat deze macrofagen intracellulair een groot aantal zuurvaste, staafvormige kiemen bevatten, een beeld compatibel met een infectie met MAP (foto 2).

De meststalen van alle dieren waren ook parasitologisch positief (Strongyliden sp., Capillaria sp., Eimeria ninakohlyakimoviae en Eimeria sp.).

Pathogenese:

Paratuberculose – ook wel de ziekte van Johne genoemd – is een chronische ziekte, die wereldwijd economische verliezen veroorzaakt ten gevolge van gedaalde productiviteit en sterfte.

De ziekte wordt veroorzaakt door de intracellulaire kiem Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis. Dieren jonger dan zes maanden zijn het meest vatbaar voor paratuberculose en ze worden besmet door opname van geïnfecteerde mest of melk.

Na orale opname passeert de bacterie de darmmucosa. In het lymfoïde weefsel van de darm wordt de kiem opgenomen door macrofagen waarin de kiem vermeerdert. De kiem kan dus intracellulair overleven. Dit infiltraat van macrofagen veroorzaakt een verdikking van de darmwand die soms macroscopisch zichtbaar is. De kiem kan vanuit het spijsverteringsstelsel uitzaaien naar lever, nieren, longen, milt, uier en uterus. Bij intra-uteriene infecties kunnen de lammeren kort na de geboorte sterven.

Na een langdurige incubatieperiode van minstens 6 maanden kan een besmet dier klinische symptomen vertonen. Klinische gevallen kunnen gelinkt worden aan partus, ondervoeding of parasitaire infecties. Dit laatste was ook het geval bij de kadavers onderzocht bij DGZ.

In tegenstelling tot runderen, is het bij geiten met deze ziekte typisch dat ze chronisch vermageren maar toch vaak een normale mestconsistentie behouden.

Echter, niet elk besmet dier zal de ziekte effectief doormaken. Het is mogelijk dat een geïnfecteerd dier de kiem zelf elimineert, maar zo’n dier kan evengoed een symptoomloze uitscheider blijven.

Therapie:

Paratuberculose is ongeneeslijk: er bestaat geen enkele efficiënte behandelingsmethode. Preventie met behulp van hygiënische maatregelen kan het aantal klinische gevallen beperken.

^(*) Mycobacteriën zijn door hun intacte celwand in staat om de kleurstof gebruikt bij deze laboratoriumtest vast te houden. De meeste andere bacteriën worden bij deze test ontkleurd. Hou er bij mestonderzoek rekening mee dat een vals-negatief resultaat mogelijk is omdat de kiem intermitterend wordt uitgescheiden.

Foto 1: Jejunum met vloeibare darminhoud.

Foto 2: Histologisch beeld na Ziehl-Neelsenkleuring van het jejunum. In de lamina propria zijn de macrofagen beladen met zuurvaste, staafvormige kiemen (rood aangekleurd).

Auteurs: Veronique Saey en Emily Rolly