Bij intoxicatie van dieren denkt men vaak aan chemische stoffen zoals sproeimiddelen of rattengif of zware metalen, bv. lood of koper. Maar ook planten kunnen een belangrijke bron van vergiftiging zijn. De symptomen zijn heel uiteenlopend en variëren van gastro-intestinale irritatie tot zenuwsymptomen met coma of zelfs acute sterfte, zonder voorafgaande tekenen.

Dieren kunnen op verschillende manieren vergiftigd worden:

• Toxische planten die in de weide groeien;
• Giftige planten die bij het maaien terechtkomen in het hooi of voordroog;
• Giftige delen van bomen die langs de weides staan;
• Snoeisel van toxische planten dat in de weides wordt gegooid.

Toxische planten die in de weide groeien

Toxische planten die vaak voorkomen in weides of grasland zijn bingelkruid, jacobskruiskruid, sint-janskruid, vingerhoedskruid, nachtschade, enz. Meestal hebben deze planten een onaangename smaak zodat de dieren ze niet vers eten. Wanneer het gras gemaaid wordt om vers te voederen, worden de planten soms wel opgenomen.

Giftige planten in hooi of voordrog

Bij het maaien voor inhalen als hooi of voordroog verliezen sommige planten hun bittere smaak.  Ze behouden echter hun toxiciteit, waardoor ze bij opname ernstige schade kunnen veroorzaken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij jacobskruiskruid, vingerhoedskruid en galega. Extra aandacht is nodig bij het voederen van hooi afkomstig van bermen of natuurgebieden, aangezien de variatie aan planten hier een stuk hoger is.

Giftige delen van bomen

Bomen die langs de weide staan, kunnen ook een gevaar betekenen voor de dieren. Eikenbomen kunnen na een hevige windvlaag een grote hoeveelheid eikels verliezen, die zowel voor herkauwers als paarden giftig zijn. Esdoorns en beuken zijn toxisch voor paarden. Bij esdoorns kunnen zowel het blad, de zaden als de zaailingen atypische myopathie veroorzaken. Bij beuken zijn het vooral de beukennootjes die de boosdoener zijn.

Snoeisel van toxische planten

Dikwijls wordt snoeisel van hagen of planten op de weide gegooid. Ook al gebeurt dit met goede bedoelingen (omdat er weinig gras staat of om de dieren een extraatje te gunnen), toch kan dit desastreuze gevolgen hebben. Bepaalde planten, zoals taxus, zijn erg cardiotoxisch en veroorzaken al in kleine hoeveelheden acute sterfte, bij één of meerdere dieren. Andere giftige planten die als snoeisel in de wei terecht kunnen komen zijn bijvoorbeeld buxus, oleander, klimop, rhododendron, kardinaalsmuts en laurierkers.

Diagnose

In de autopsiezaal kunnen we een diagnose stellen wanneer we dergelijke plantenresten aantreffen in de maag van een dier of een toxische stof kunnen aantonen in de maaginhoud of organen.

Bij herkauwers worden vaak grovere stukken plantenresten teruggevonden in de magen, wat de diagnose makkelijker maakt.

Paarden daarentegen kauwen hun voedsel beter, zodat het een grotere uitdaging is om een diagnose te stellen. Bij acute intoxicatie, zoals bij taxus, zijn er soms nog plantenresten aanwezig tussen de tanden en in de mond. In de maag is het echter zo fijn gekauwd dat identificatie erg moeilijk is. Ook microscopisch onderzoek van de lever kan een indicatief beeld geven van intoxicatie.

Bij verdenking van toxische planten in hooi en voordroog kunt u het materiaal laten analyseren. Dit kan door een zak hooi/voordroog aan DGZ te bezorgen. Wij zorgen dan voor de ontleding van het materiaal door een plantkundige.

Foto 1: Taxus uit de pens van een koe

Foto 2: Klimop uit de magen van een alpaca

Auteur: Marieke Strubbe