Macroscopische bevindingen:

De algemene voedingstoestand van beide kittens bleek goed tot zeer goed. Er waren geen duidelijke letsels op te merken. Opvallend was een bruinverkleuring ter hoogte van de hersenvliezen, longen en lever. Ook het bloed kleurde bruin (Figuur 1). De maag was weinig gevuld met lichtbruin slijmerige inhoud met een normaal aspect van de maagmucosa. Bij het inbrengen van een semi-kwantitatieve meetstick voor nitriet verkleurde die positief voor de aanwezigheid van nitriet (Figuur 2).

Figuur 1: Macroscopisch beeld van de thoraxholte met aanwezigheid van bruin verkleurd bloed.

Figuur 2: Reactie van de teststrip voor nitriet in maag: concentratie van 5 à 10 mg/l.

Microscopische bevindingen:

Histopathologisch onderzoek van zowel de hersenen (grote, kleine en hersenstam), lever als long leverde geen duidelijk pathognomonische letsels op. Ter hoogte van de longen waren er wel zones van atalectase en alveolair emfyseem op te merken.

Discussie:

Methemoglobinemie kan optreden als een congenitale aandoening, of secundair door intoxicatie. Congenitale methemoglobinemie bij de hond en de kat is, net als bij de mens, vaak geassocieerd met een deficiëntie van cytochroom b5 reductase (CYB5R), die verantwoordelijk is voor de hemoglobinereductie.

De verworven vorm kan veroorzaakt zijn door oxiderende chemische producten en medicatie, zoals paracetamol, die door katten niet gemetaboliseerd kan worden. Ook de blootstelling aan nitrieten en nitraten wordt beschreven als één van de mogelijke oorzaken van methemoglobinemie bij de mens.

Nitrieten (NO2 ^–) en nitraten (NO3 ^–) worden gebruikt bij bewaring van vlees, bepaalde oliën van machines en antiroesttabletten, buskruit en explosieven, en meststoffen. Intoxicaties treden meestal op door opname van planten die hoge concentraties nitraat bevatten, voornamelijk door hongerige dieren die zich overeten en grote hoeveelheden nitraat opnemen. Nitraatintoxicatie kan ook optreden door het accidenteel opeten van meststoffen of andere chemicaliën.

Nitraatconcentraties kunnen eveneens gevaar opleveren in vijvers waarin grote hoeveelheden voeder of meststoffen geloosd worden; deze types van nitraatbronnen kunnen ook ondiepe en slecht geïsoleerde putten zijn. Hetzelfde geldt voor water dat getransporteerd wordt in onvoldoende gereinigde vloeibare meststoftanks, en zo een heel hoge concentratie nitraten bevatten. Langdurige stilstand van water in leidingen tot slot vormt eveneens een risico.

Nitraat is op zich geen schadelijke stof, maar de stof kan in het lichaam worden omgezet in nitriet. Deze is in hoge concentraties giftig door de vorming van methemoglobine, welke het zuurstoftransport in het bloed nadelig beïnvloedt.

Tekenen van een nitrietintoxicatie manifesteren zich meestal zeer plots. Snelle, zwakke hartslag met een verlaagde lichaamstemperatuur en bloeddruk, tremoren, zwakte en afwezigheid van coördinatie kunnen als de eerste tekenen van een vergiftiging gezien worden. Bruine tot blauwachtige verkleuring van de mucosae treedt snel op. Daarnaast worden moeilijke en snelle ademhaling, onrust, hypersalivatie, en frequent urineren vaak beschreven, net als een pijnlijk abdomen geassocieerd met braken en diarree. Aangetaste dieren kunnen ook plots sterven zonder enig symptoom.

Diagnose:

De diagnose is gebaseerd op symptomen en bloedtesten op concentratie van nitraten en nitrieten.

Op basis van de anamnese en de autopsiebevindingen vermoeden wij dat de kittens die we op autopsie onderzochten door de opname van water uit een met hoge concentraties aan nitrieten en nitraten gecontamineerde waterbron (put?), een uitgesproken methemoglobinemie ontwikkeld hebben met de dood tot gevolg.

Auteurs: Emily Rolly, Nermin Caliskan en Stefan Roels