Macroscopische bevindingen:

De meest opvallende afwijkingen waren arthrogrypose ter hoogte van de poten, en een vlezig gezwel ter hoogte van de onderkaak (figuur 1), bestaande uit meerdere met bloed(stolsels) gevulde cavernen doorweven met losliggende tanden uitgaande van de onderkaak en uitpuilend uit de mondholte (figuur 2).

Figuur 1: Macroscopische pathologie van onderkaak van betrokken kalf.

Figuur 2: Macroscopische pathologie van onderkaak van betrokken kalf: doorsnede van de schedel: de massa gaat uit van de onderkaak en omvat met bloed(stolsels) gevulde holtes afgelijnd met beenschotten.

Ter hoogte van de rode markering werd een stukje van de lip van de onderkaak genomen voor histologische beoordeling (figuur 3).

Figuur 3: Histologisch situeert de massa zich in de lamina propria van de lip. Ze is opgebouwd uit verschillende met bloed gevulde holtes die afgelijnd worden door een eenlagig afgeplat endotheel.

Discussie:

Hamartoma (afgeleid van het Griekse woord ‘hamartion’ dat staat voor lichamelijk defect) is een goedaardige, focale, congenitale weefselwoekering die aanwezig is op het moment van of kort na de geboorte. Het gaat om een gelokaliseerde, ongeorganiseerde woekering van weefsel, een tumor-achtige massa, binnenin het orgaan waar het weefsel oorspronkelijk toe behoorde.

De groei van een hamartoma verloopt parallel met de groei van het omgevende weefsel en stopt normaal gezien ook wanneer de gastheer volgroeid is, dit in tegenstelling tot een neoplasie. Gezien vasculair weefsel ubiquitair in het lichaam voorkomt, kan een vasculair hamartoma in het ganse lichaam worden aangetroffen.

Hamartoma’s werden reeds beschreven bij de mens en verschillende diersoorten (rund, varken, paard, geit, kat, hond). Verschillende organen of weefsels, zoals de lever, het hart, de gingivale mucosa, de testes, de ovaria, de huid, de spieren, de longen en het cerebrum, kunnen aangetast zijn. Bij de mens komen hamartoma’s vooral voor in de milt, de lever, de nieren, de longen en de pancreas.

Hoewel hamartoma’s ook bij het rund zeldzaam zijn, is ongeveer de helft van de gerapporteerde hamartoma’s bij kalveren gelokaliseerd ter hoogte van de gingivale mucosa.

Bij het Belgisch witblauwe runderras werd recentelijk een erfelijke vorm beschreven die enkelvoudig recessief overerft. Het verantwoordelijke gen werd echter nog niet geïdentificeerd. De erfelijke variant uit zich eveneens hoofdzakelijk ter hoogte van de gingiva en heeft vrijwel steeds een letaal verloop. Er zijn echter gevallen beschreven die na extirpatie gebruik makend van elektro en thermo-cauterisatie geen problemen meer hadden bij het opnemen van voedsel en zo een normaal leven konden leiden. Echter het aantal gevallen was beperkt, en had betrekking op kalveren van een niet-BWB oorsprong, zoals Simmentaler, Hereford, Holstein-Friesian Santa Gertrudis en Chianina.

De aanwezigheid van arthrogrypose samen met deze mandibulaire massa lijkt eerder toeval, alhoewel er in het verleden nog gevallen beschreven zijn geassocieerd met afwijkingen ten gevolge van te weinig plaats in de baarmoeder, zoals hydroallantois of hydroamnion. Deze laatste afwijking wordt ook vaak gelinkt aan faciale anomalieën.

Auteurs: Emily Rolly, Nermin Caliskan en Stefan Roels