Op een bedrijf met melkgeiten was er in verschillende leeftijdsgroepen hoge sterfte. Meerdere dieren vertoonden zenuwsymptomen met hoge koorts, scheve kopstand, speekselen, sufheid; sommige konden niet meer opstaan. Er was een vermoeden van listeriose en een antibioticabehandeling was reeds opgestart. Twee dieren werden binnengebracht voor autopsie.

Beschrijving:

De eerste geit had een klein abces ter hoogte van de longen. Verder waren er geen macroscopische afwijkingen. De tweede geit vertoonde op autopsie geen duidelijke afwijkingen. Het dier werd aangeleverd met een voedselprop in de muil hetgeen suggestief was voor slikbezwaren (dysfagie).

Diagnose:

Bij beide geiten werd er een swab genomen van de hersenstam voor bacteriologisch onderzoek, met een specifieke aanrijkingscultuur voor Listeria en werd Listeria monocytogenes geïsoleerd.

Histologisch onderzoek toonde pathognomonische letsels met onder andere de aanwezigheid van perivasculaire cuffing van een gemengd ontstekingsinfiltraat (Foto 1) ter hoogte van zowel de grote en kleine hersenen als de hersenstam. De hersenstam toonde meerdere micro-abcesjes met verlies van de neuropil, spongiose en influx van een groot aantal gedegenereerde neutrofielen (Foto 2).

Door de anamnese van zenuwsymptomen werden de hersenen ook onderzocht voor cerebrocorticale necrose (CCN), wat een negatief resultaat opleverde. De aerobe cultuur van de hersenen leverde geen specifiek pathogene isolaties op.

Pathogenese:

Listeria monocytogenes is een bacterie die wijdverspreid voorkomt in de omgeving. De ziekte wordt vaak geassocieerd met het voederen van hooi of kuilvoer van slechte kwaliteit.

Typische symptomen van de encefalitis vorm van listeriose zijn depressie, verlies van eetlust, speekselen, incoördinatie, unilaterale uitval van kopzenuwen, blindheid en cirkelgang. De ziekte wordt het vaakst gezien bij jonge dieren en kent typisch een snel verloop met sterfte binnen de 24-48 uur. In de terminale fase kan het dier niet meer recht en kunnen er convulsies optreden. Op autopsie worden er vaak geen afwijkingen gezien ter hoogte van de hersenen.

Bij de abortusvorm is het verwerpen vaak het enige symptoom en is specifiek laboratoriumonderzoek noodzakelijk voor de diagnose. De bacterie dringt dan door de placenta in de bloedstroom en kan necrotische letsels veroorzaken in de lever. Abortus komt het vaakst voor in het derde trimester.

Een septicemische vorm is mogelijk bij de neonaat als gevolg van een intra-uteriene infectie.

De prognose is sterk gereserveerd. Bij een vermoeden van de ziekte is het belangrijk om de aangetaste dieren uit de kudde te verwijderen, mogelijk verdacht voedsel weg te halen en een goede hygiëne aan te houden van de stal en voederbakken.

Doordat er macroscopisch geen letsels waarneembaar zijn ter hoogte van de hersenstam is een goede anamnese voor deze autopsies van groot belang.

Differentiaal diagnostisch kan bij zenuwstoornissen bij melkgeiten gedacht worden aan CCN of drachtigheidstoxemie.

Foto 1: Perivasculaire cuffing (witte pijl)

Foto 2: Micro-abcesjes (witte ster) in het parenchym van de hersenstam

Auteurs: Veronique Saey en Emily Rolly