De lever speelt een centrale rol in het vetmetabolisme. Wanneer het energieniveau hoog is, synthetiseren de hepatocyten vetzuren. Bij een energietekort kunnen vetzuren geoxideerd worden als energiebron. Wanneer er een overmatige aanwezigheid is van lipide in de lever wordt dit lipidose, steatose of leververvetting genoemd.

Autopsie:

Geregeld zien we runderen met een sterk vervette lever op autopsie. De lever ziet er dan macroscopisch sterk vergroot uit met afgeronde leverranden. De lever vertoont een gele tot oranje verkleuring en het parenchym is broos (zie foto 1).

Foto 1: Macroscopisch beeld van een oranje, vervette lever (links) en een normale lever met scherpe leverranden (rechts).

Histologie:

Histopathologisch is er bij leververvetting een zichtbare accumulatie aanwezig van triglyceriden, onder de vorm van ronde, optische ledige vacuoles in het cytoplasma van de hepatocyten. De vacuoles kunnen microvesiculair (kleiner dan de kern) zijn, of macrovesiculair (groter dan de kern), en verdrukken de kern in dit laatste geval dikwijls naar perifeer (Foto 2). Soms scheuren de hepatocyten en dit lokt dan een (lokale) ontstekingsreactie uit.

Foto 2: Histopathologisch beeld van een vervette lever: aanwezigheid van macrovesiculaire vacuoles in het cytoplasma van de hepatocyten met zichtbare verdrukking van de kern naar perifeer (zwarte pijl).

Pathogenese:

Door de intense energievraag door de uier verkeren melkkoeien bij het begin van de lactatie steevast in een negatieve energiebalans. Het lichaam lost dit op door lichaamsvet te mobiliseren. Hierbij komen er vetzuren vrij die de lever kan gaan omzetten in energie. Het valt niet steeds duidelijk te onderscheiden wanneer de fysiologische grens wordt overgeschreden en we overgaan in een pathologische situatie.

Indien het energietekort matig is, kan deze periode van energienood zonder veel problemen overbrugd worden. Wanneer er echter een langdurig onevenwicht bestaat tussen aanvoer en verwerking van vetzuren in de lever of bij een uitgesproken energie onevenwicht (bijvoorbeeld bij simultane infecties, stress, slechte voederopname…) ontstaan metabole stoornissen en een ernstige aantasting van de leverfunctie. Grote hoeveelheden vetzuren worden richting lever gestuurd en de lever kan de verwerking van deze vetzuren niet langer bolwerken. We spreken van hepatische lipidose of leververvetting.

Symptomen:

Over het algemeen vertonen koeien met leververvetting vage symptomen, zoals een daling van de melkgift en een verminderde eetlust

Soms zijn er echter zeer opvallende symptomen aanwezig, zoals een sterk gewichtsverlies, een forse daling van de melkgift en lethargie. In enkele gevallen kunnen ook zenuwsymptomen ontstaan (hepato-encephalopathie of nerveuze ketonemie) zoals ataxie, tremoren, neerliggen, convulsies…

De oververzadiging van de lever met triglyceriden is ook duidelijk geassocieerd met andere problemen zoals ketose en lebmaagverplaatsing en andere postpartum problemen zoals mastitis, metritis en retentio secundinarum.

Auteurs: Annelies Vandekerckhove en Nermin Caliskan