Op een varkensbedrijf stierf voor de tweede keer een gelt twee weken na aankomst in de quarantainestal. Aan de hand van de uitwendige letsels werd een bloedende maagulcus vermoed. Autopsie en laboratoriumonderzoek toonden echter Lawsonia intracellularis aan. In combinatie met de autopsieletsels werd dit geval als de PHE- of proliferatieve hemorragische enteropathievorm van deze ziekte gediagnosticeerd.

Beschrijving:

Het kadaver was erg bleek en diffuus perianaal besmeurd met zwarte mest. Op autopsie zagen we erg bleke longen, lever en nieren. Het hartzakje bevatte een toegenomen hoeveelheid sereus vocht.

Het ileum was gedilateerd en had een licht verdikte wand met een cerebriform patroon. Het lumen bevatte een bloederige inhoud en langgerekte bloedstolsels (foto 1 en 2).

Caecum, colon en rectum bevatten vloeibare tot pasteuze zwarte inhoud. Er waren geen maagulcera aanwezig.

Diagnose:

Lawsonia intracellularis kan worden aangetoond met immunohistochemie op een in formol gefixeerd weefselstukje genomen ter hoogte van het ileum, of met een PCR op mest. Cultuur van de kiem is moeilijk aangezien het een obligaat intracellulaire kiem betreft.

Bij dit dier werd de diagnose bevestigd aan de hand van immunohistochemie (foto 3).

Pathogenese:

Lawsonia intracellularis wordt faeco-oraal overgedragen. Ter hoogte van het ileum dringt de kiem de enterocyten binnen en koloniseert hierna voornamelijk het apicale cytoplasma. Proliferatie van enterocyten is nodig voor de vermeerdering van de kiem. Het mechanisme hierachter is echter nog onvoldoende gekend.

Op basis van het klinisch beeld kunnen er bij het varken drie vormen van deze ziekte onderscheiden worden:

1. Proliferatieve hemorragische enteropathie (PHE): deze vorm verloopt acuut tot subacuut met verbloeding en bloedstolsels in het darmstelsel.
2. Porcine proliferatieve enteropathie (PPE) of intestinale adenomatose (PIA): chronische vorm met anorexie, diarree en slechte groei.
3. Necrotiserende enteritis: deze wordt als een afzonderlijk syndroom of vorm van PPE beschouwd en is gekenmerkt door de vorming van difterische membranen.

Differentiaaldiagnosen:

1. Salmonella Typhimurium
2. Brachyspira hyodysenteriae: in dat geval is enkel het colon aangetast
3. Trichuris suis: veroorzaakt mucohemorragische typhlocolitis (caecum en colon aangetast)

In geval van PHE moet in de differentiaaldiagnose ook worden gedacht aan bloedende maagulcers en een mesenteriumtorsie.

Foto 1: Opgezette dunne darmen. Het lumen van het ileum bevat bloedstolsels. De dikke darmen bevatten bloederige (zwarte) inhoud. De huid is besmeurd met zwarte mest.

Foto 2 (detail van foto 1): Het lumen van het ileum bevat bloed en bloedstolsels, de darmwand is verdikt en vertoont een cerebriform patroon.

Foto 3: Immunohistochemie van het ileum. Crypten met aankleuren van Lawsonia intracellularis in het apicale cytoplasma van de enterocyten.

——-

Auteur: Katrijn Rosiers