Inleiding:

De meerkoet (Fulica atra), ook gekend als de Australische koet, maakt deel uit van de rallen en de krakeenden familie, de Rallidae. Ze worden aangetroffen in Europa, Azië, Australië, Nieuw-Zeeland en delen van Noord-Afrika. De meerkoet komt meestal voor in open water of kan gezien worden in de graslanden aan de waterkant.

Tijdens het broedseizoen, waarbij beide ouders betrokken zijn, zijn ze agressief en zeer territoriaal. Wanneer het broedseizoen voorbij is, kunnen ze in grote groepen opgemerkt worden, waarschijnlijk om zich te beschermen voor predatoren. Ze vliegen zelden, maar ze migreren wel (meestal ‘s nachts) en als ze dit doen is het meestal over vrij grote afstanden.

De wilde eend (Anas platyrhynchos) is een eend die graag ploetert en broedt in de subtropische streken van Amerika, Eurazië, en Noord-Afrika; de wilde eend werd geïntroduceerd in Nieuw-Zeeland, Australië, Peru, Brazilië, Uruguay, Argentinië, Chili, Columbia, de Falklandeilanden en Zuid-Afrika.

Deze vogels leven in de “wetlands” en eten o.a. waterplanten. Het zijn sociale dieren die bij voorkeur in groep leven. In tegenstelling tot veel watervogels, worden ze beschouwd als invasieve species in sommige regio’s. Ze zijn zeer flexibel en passen zich vlot aan.

Materiaal en methodes:

De autopsiebevindingen waren beperkt tot een groene verkleuring van de lever en een weinig gevuld darmstelsel. Monsters werden genomen voor verder bacteriologisch en histopathologisch onderzoek. Bijkomende testen werden uitgevoerd voor de epidemiologische bewaking van aviaire influenza (AI) en Newcastle disease virus (NDV).

Resultaten:

Fig. 1: Aeroob uitstrijkje vanuit de long van de meerkoet: Typische groei Vibrio-kolonies (B.Deweer DGZ, 2022).

De PCR-analyses op NDV en AI op hersenen, long, trachea en darm waren negatief bij beide dieren.

Het histopathologisch onderzoek van nieren en longen vertoonde enkel een stuwingsbeeld. De lever vertoonde daarentegen een uitgesproken vettige degeneratie.

Bacteriologisch onderzoek van longen en lever van de wilde eend en meerkoet was positief voor Aeromonas veronii en Vibrio cholerae (reincultuur bij meerkoet).

Discussie en besluit:

Uit bacteriologisch onderzoek kwam enerzijds Aeromonas veronii en anderzijds Vibrio cholerae. Wilde watervogels kunnen drager zijn van pathogene V. cholerae O1 en non-O1 serogroepen evenals Aeromonas species in hun darmen. Hun migratie is een potentieel mechanisme voor de globale distributie van beide bacteriën.

Aeromonas veronii is een Gram-negatieve bacterie die in vers water en in associatie met dieren gevonden wordt. De kiem is potentieel pathogeen voor de mens en een symbiont van de bloedzuiger. In de mens veroorzaakt deze kiem ziekten gaande van wondinfectie en diarree tot sepsis, en dit bij patiënten met een onderdrukt immuunsysteem. Echter bij dieren is er tot nog toe geen associatie met ziekte.

Bacteriologische cultuur toonde ook een duidelijke aanwezigheid aan van Vibrio cholerae in het weefsel van beide acuut gestorven watervogels. Deze kiem maakt deel uit van de normale microbiële populatie en ecologie van oppervlaktewater (voornamelijk geassocieerd met eukaryotische organismes).

In het algemeen: V. cholerae-stammen van het type O1 en O139 produceren het choleratoxine dat gastro-enteritis kan veroorzaken bij de mens, resulterend in waterige diarree.

V. cholerae non-O1/O139-stammen kunnen ook extra intestinale infecties veroorzaken, en dit onder de vorm van wondinfecties of sepsis bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Deze laatste serogroepen kunnen ook vissen en kreeftjes infecteren, evenals andere waterdieren.

V. cholerae kan zich tijdens een infectie gaan vermenigvuldigen in zowel aquacultuur water als in waterdieren. Het kan ingewanden van vissen koloniseren en erin persisteren, wat kan resulteren in ziekte bij aangetaste dieren, die op hun beurt het water kunnen besmetten. De verdere overdracht vanuit waterdieren kan dan verlopen via vogels, voedsel of milieuvervuiling. Recentelijk is aangetoond dat V. cholerae kan opstapelen in vis en aanwezig is in een grote groep van watervogels, waaronder koeten.

Desalniettemin blijft de vraag of V. cholerae effectief de watervogels gaat koloniseren, dan wel, of de bacterie gewoon door het lichaam passeert na het verorberen van vis of zoöplankton. Om hierop een duidelijk antwoord te vinden is er meer aandacht en diepgaander onderzoek nodig betreffende de aanwezigheid en de pathogenese van deze zoönotische bacterie bij watervogels.

Fig. 2: Ontwikkelingscyclus van Vibrio cholerae met normale gastheer en tussengastheren die beiden gezien kunnen worden als besmettingsbron (direct of indirect) voor de mens (W. Gwenzi, 2019).

Auteurs: Stefan Roels, Nadine Botteldoorn en Annelies Vandekerckhove