Recent haalde DGZ twee runderen (melkvee) op voor autopsie; de anamnese luidde ‘acute sterfte’. Onderzoek bracht hemorrhagic bowel syndrome (HBS) als doodsoorzaak aan het licht.

Beschrijving:

Bij autopsie was er een algemeen bleek aspect van het kadaver. Ondanks de verse post-mortem-staat was er een beginnend verval van de lever (foto 1). De dunne darmen waren segmenteel sterk gestuwd, dunwandig, gedilateerd tot necrotisch en bevatten grote bloedstolsels, die adhereren aan de mucosa (foto 2). Het proximale deel van het jejunum voor dit aangetaste segment was gedilateerd en gevuld met gas en vocht. In de dikke darmen werd melena teruggevonden. Dit beeld wordt gelinkt aan hemorrhagic bowel syndrome (HBS), ook wel jejunal hemorrhagic sydrome genoemd.

Foto 1: beginnend gazeus verval van de lever

Foto 2: opengesneden jejunum met aanwezigheid van bloedstolsels

Epidemiologie:

HBS komt slechts sporadisch voor, doorgaans bij iets oudere, hoogproductieve koeien in de eerste drie maanden van de lactatie. Er zijn ook enkele gevallen beschreven bij vleesvee.

De morbiditeit is laag. De mortaliteit is echter bijna 100% en sterfte treedt vaak op in de eerste 48 uur.

HBS zou meer voorkomen op grote melkveebedrijven en in de koudere maanden van het jaar. Andere risicofactoren zijn mogelijk voeder met een hoog gehalte van snel oplosbare koolhydraten of een TMR (total mixed ration)-rantsoen.

Etiologie en Pathogenese:

De exacte etiologie van het syndroom is nog onbekend, maar Clostridium perfringens type A wordt typisch geassocieerd met dit syndroom. Enige voorzichtigheid is echter geboden bij het aanduiden van deze kiem als oorzakelijk agens. Clostridium perfringens is een anaerobe, gram-positieve sporenvormende bacterie, die ubiquitair voorkomt in de omgeving en deel uitmaakt van de normale intestinale flora bij runderen. Deze kiem kent bovendien een snelle vermenigvuldiging na sterfte van het dier. Een juiste interpretatie bij isolatie van C. perfringens uit de darm tijdens postmortaal onderzoek is dus moeilijk. Aspergillus fumigatus wordt volgens sommige studies ook in verband gebracht met HBS.

HBS is gekenmerkt door een acute segmentale hemorragische enteritis (meestal jejunum) met aanwezigheid van vers bloed en bloedstolsels in het darmlumen. Er ontstaat ischemie met necrose van de darmwand en in vergevorderde gevallen leidt dit tot peritonitis met toxische shock en sterfte. Dit letsel is gelijkaardig bij C. perfringens-infecties bij jonge dieren zoals kalveren, lammeren en varkens, die aanleiding geven tot hemorragische enterotoxemie.

Symptomen:

Naast de acute sterfte kan er ook sprake zijn van plotse anorexie, licht verhoogde hartslag, depressie, dalende melkproductie, opzetting van het abdomen met kolieksymptomen. Meestal is de lichaamstemperatuur normaal. De faeces kunnen verteerd bloed of bloedklonters bevatten. Het dier verzwakt, vertoont decubitus en evolueert tot shock en sterfte.

Diagnose:

Diagnose bij levende dieren wordt gesteld aan de hand van symptomen in combinatie met bloedonderzoek, rectaal onderzoek en eventueel echografie.

Op autopsie zien we een macroscopisch beeld van opgezette, sterk gestuwde darmen, gevuld met bloedstolsels. Differentiaal diagnostisch kan er gedacht worden aan een darmobstructie, invaginatie of torsie. Melena kan wijzen op ulcera ter hoogte van het maagdarmstelsel.

Behandeling:

Aangezien het rund vaak dood gevonden wordt of het dier al in een terminale fase is, komt therapie dikwijls te laat. Men kan nog proberen met elektrolytentherapie, of een laparatomie uitvoeren, waarbij de bloedklonter wordt weggemasseerd of er resectie van het aangetaste stuk darm wordt verricht.

Auteurs: Emily Rolly en Marieke Strubbe