Vorige week werd een volwassen rund binnengebracht voor autopsie met als anamnese ‘verdacht van pneumonie’. Het was reeds het tweede rund dat acuut gestorven was ten gevolge van pneumonie op de weide.

Beschrijving:

Tijdens de lijkschouwing zagen we een cyanotisch aspect van de conjunctivae en van het tandvlees. Er kon ook een shockbeeld opgemerkt worden: multipele puntbloedingen ter hoogte van de thoraxwand, het mediastinum en het epicard.

Ter hoogte van de trachea zagen we spumeus vocht, bloedklonters, stuwing van de mucosa en een groot aantal longwormen. Diffuus verspreid over de beide longhelften waren pneumoniehaarden aanwezig en konden er bovendien longwormen opgemerkt worden in de diepere bronchen. De tracheo-bronchiale lymfeknopen waren ook sterk opgezet.

Verder was het dier cachectisch: er was sereuze vetatrofie zichtbaar ter hoogte van de hartcoronairen en ter hoogte van de nieren was geen vet meer aanwezig.

Foto 1: Overzicht longen in situ met pneumoniehaarden verspreid over de beide longhelften.

Foto 2: Trachea: stuwing van de tracheamucosa, aanwezigheid van meerdere longwormen vermengd met spumeus vocht.

Foto 3: Sterk opgezette tracheo-bronchiale lymfeknopen.

Foto 4: Aanwezigheid van meerdere longwormen ter hoogte van de diepere bronchen.

Diagnose:

Infestatie met Dictyocaulus viviparus.
Dit betekent dat rundveehouders en dierenartsen de komende tijd alert dienen te zijn bij hoest op de weide bij runderen.

Levenscyclus en epidemiologie:

Figuur 1: Levenscyclus van de longworm (bron: www.cattleparasites.org.uk)

De dictyocaulus viviparus is een veel voorkomende parasiet, die zich kan manifesteren bij alle leeftijden. Ziekte-uitbraken zijn onvoorspelbaar, omwille van volgende factoren:

• Er kunnen chronische (asymptomatische) uitscheiders zijn.
• Bij gunstige weersomstandigheden is er een snelle ontwikkeling en verspreiding van L3-larven. Voor de ontwikkeling van L1- naar L3-larven is er voldoende vocht en een voldoende hoge temperatuur nodig. Bij een temperatuur van 20-25°C duurt deze fase slechts 3 tot 5 dagen, bij 10-15°C 14 dagen.
• Er kan een goede immuniteit opgebouwd worden bij voldoende contact (langdurige besmetting met klein aantal larven). Opgelet: de immuniteit verdwijnt na 6 tot 12 maanden.

De opgenomen larven kunnen in hypobiose gaan (L5) door een koudeprikkel of door immuniteit van de gastheer. In het voorjaar ontwikkelen deze stadia zich verder en zo zorgen ze voor een weidebesmetting bij het begin van het weideseizoen.

De meeste uitbraken doen zich voor in het najaar, maar veel hangt af van de initiële weidebesmetting en de weersomstandigheden. Daardoor is het moeilijk om uitbraken te voorspellen.

Volgende scenario’s zijn eveneens mogelijk:

• Grashoest kan al optreden in juni, wanneer de initiële weidebesmetting hoog is en de weersomstandigheden voor de ontwikkeling van Dictyocaulus viviparus gunstig zijn.
• Indien de initiële weidebesmetting laag is, maar de weersomstandigheden gunstig zijn, zal grashoest later voorkomen, bijvoorbeeld vanaf augustus.
• Indien de initiële weidebesmetting laag is en de weersomstandigheiden ongunstig zijn, is de kans groot dat dieren immuun worden zonder symptomen te vertonen.

Preventie en behandeling:

De dieren dienen ontwormd te worden. Bij erg besmette dieren is sterfte mogelijk door aspiratiepneumonie.

Er bestaat geen waterdichte preventie tegen longwormen. Alert blijven is de boodschap!

Er kan gemaaid worden en gekozen worden voor een kort weideseizoen. Het risico op besmetting is dan lager, maar nooit nul. Bovendien kan de weidebesmetting snel terug opflakkeren.

Auteurs: Evelien Forrez en Annelies Vandekerckhove