Blauwwieren zijn te herkennen aan hun meestal donkerblauwgroene kleur. Ze vormen een soort ‘vellen’ of ‘ovale bolletjes’ ongeveer ter grootte van een knikker. Ze voeden zich met ammonium en ruiken slecht. De aanwezigheid van blauwalg in een vijver duidt dus op een teveel aan ammonium, wat betekent dat het normale evenwicht in het water verstoord is.

Typische beelden van blauwwieraanwezigheid in vijvers:

Een plotse toename van de biomassa in het water, zowel toxisch als niet toxisch, kan leiden tot een laag zuurstofgehalte (hypoxie), wat resulteert in een hogere sterfte van vis, schaaldieren, ongewervelden en plantenpopulaties.

Deze toename zorgt er ook voor dat er in het water minder zonlicht kan doordringen, zodat ook de fauna en flora op de bodem een impact kunnen ondervinden. Een toxische toename van sommige cyanobacterie-genera kan leiden tot een inhibitie van ander fytoplankton en het onderdrukken van zoöplankton, wat finaal resulteert in een verminderde groei en reproductie, evenals veranderingen in de structuur en samenstelling.

Figuur: De invloed van toename van biomassa in vijvers (Mary Koger, Crow Insight).

Gevolgen van blootstelling voor dieren

Cyanobacterial Harmful Algal Blooms (CyanoHABs) kunnen ook pathologisch zijn voor huisdieren, wilde fauna en landbouwhuisdieren.  Huisdieren en andere dieren kunnen vergiftigingsverschijnselen vertonen wanneer ze drinken of zwemmen in water met CyanoHAB. Er zijn meerdere sterftes bij honden en landbouwhuisdieren beschreven na blootstelling aan cyanotoxines in het water.

Huisdieren kunnen na blootstelling volgende symptomen ontwikkelen: uitgesproken speekselen, vermoeidheid, ademhalingsmoeilijkheden, braken, diarree en aanvallen. Sterfte kan optreden binnen meerdere uren tot dagen na blootstelling. Histologisch komen bij de hond letsels voor zoals lytische hemorragische centrilobulaire hepatocellulaire necrose en renale tubulaire necrose.

Gevolgen van blooststelling voor de mens

Wanneer mensen blootgesteld worden, kunnen de symptomen variëren van een milde huiduitslag tot ernstige symptomen en in zeldzame gevallen sterfte.

Acute symptomen door een korte blootstelling aan cyanobacteria en cyanotoxines tijdens recreatieve activiteiten omvatten hooikoortsachtige symptomen, huiduitslag, ademhalings- en spijsverteringsstoornissen. Blootstelling aan drinkwater met hoge concentraties microcystine en cylindrospermospine kan leiden tot lever- en nierschade.

Tabel: Samenvatting van de effecten op de gezondheid veroorzaakt door de meest voorkomende toxineproducerende cyanobacteria.

Wat te doen bij een uitbraak van blauwalgen?

Aangetaste vijver: verwijder de blauwalg

• Verwijder het vuil van de bodem en maak de filter schoon.
• Haal zoveel mogelijk blauwalg weg.
• Optioneel kun je kaliumnitraat toedienen om het nitraatgehalte omhoog te krijgen.
• Voer je vissen niet te veel. Zorg dat de vissen het uitgestrooide voer binnen een paar minuten opeten.

Conventionele waterbehandeling, bestaande uit coagulatie, sedimentatie, filtratie en chlorering, kan over het algemeen cyanobacteria en lage toxineniveaus verwijderen.

Aangetaste dieren en mens

Er zijn geen specifieke antigiffen voor cyanotoxines of specifieke behandelingen beschreven voor aangetaste dieren en mensen. Blootstelling stoppen en eventueel ondersteunende / symptomatische therapie (toedienen van vocht, beschermen van mucosae, vitamines, antibiotica, voedingssupplementen, …) worden beschreven. Geactiveerde houtskool kan nuttig zijn binnen het eerste uur na blootstelling, en dat geldt ook voor atropine.

Er zijn sommige data die erop wijzen dat cholestyramine kan helpen bij honden met een microcystine intoxicatie.

Auteur: Stefan Roels