Op een bedrijf treedt er plotse sterfte op van meerdere kuikens jonger dan drie weken. Vijf dieren worden onderzocht op autopsie: de lever van deze dieren blijkt sterk gezwollen en broos.

Diagnose:

Histologisch onderzoek van de lever toont een beeld van acute necrotiserende hepatitis met in de hepatocyten aanwezigheid van basofiele intranucleaire virale inclusies (zie foto), die het vermoeden van Inclusion Body Hepatitis (IBH) bevestigden.

Foto 1: HE Lever: Histologisch beeld van acute necrotiserende hepatitis met aanwezigheid van grote intranucleaire basofiele virale inclusies (zwarte pijl). Deze zijn compatibel met adenovirus.

Pathogenese:

Aviaire adenovirussen zijn dubbelstrengige DNA-virussen zonder envelop die wereldwijd voorkomen bij pluimvee en wilde vogels. Tal van deze virussen kunnen worden aangetroffen bij pluimvee zonder enige klinische symptomen en gaan eerder als opportunistisch agens aanleiding geven tot problemen. Toch zijn er enkele adenovirussen die ook als primair agens ageren met klinische symptomen tot gevolg.

Adenovirussen kunnen worden opgedeeld in drie genera: genus aviadenovirus, genus atadenovirus en genus siadenovirus. Hemorhagisch enteritis virus en Egg Drop Syndrome virus behoren respectievelijk tot  het genus siadenovirus en genus atadenovirus. Serotypes die aanleiding geven tot IBH, hydropericardium syndrome, spiermaagerosies, etc. behoren alle tot het genus aviadenovirus. Dit genus is vervolgens opgedeeld in vijf species en twaalf serotypes. Verscheidene stammen binnen een serotype kunnen verschillen naargelang pathogeniciteit en virulentie. Naast de stam, zijn ook co-factoren zoals transmissieroute, leeftijd en immuniteitstatus van het dier van belang.

IBH wordt gekenmerkt door een plots opkomende mortaliteit in de stal, die meestal piekt na 3-4 dagen. De mortaliteit kan oplopen tot 30% en symptomen zijn reeds beschreven bij kuikens van 7 dagen oud. Co-infecties met CAV of Gumboro resulteren in toename van hepatitis en mortaliteit. Op autopsie kunnen gezwollen, broze, bleke levers worden aangetroffen. Tevens kunnen er zich puntbloedingen voordoen ter hoogte van de lever en spieren. Histologisch wordt deze aandoening gekenmerkt door de aanwezigheid van basofiele inclusies in de levercellen.

Preventie:

De spreiding van deze virussen kan zowel verticaal als horizontaal gebeuren, waardoor preventie zich op beide transmissieroutes dient te focussen. In België zijn er geen commerciële vaccins beschikbaar voor species die behoren tot het genus aviadenovirussen. Zoals reeds vermeld zijn niet alle stammen van dit genus primair pathogeen en zijn omgevingsfactoren eveneens van belang om ziekte uit te lokken. Het simultaan voorkomen van immunosuppressieve aandoeningen zoals CAV of Gumboro zal bijdragen tot ernstiger klinische symptomen. Preventie van dergelijke aandoeningen is eveneens van belang bij vleeskuikens voor de controle van adenovirussen.

Horizontale transmissie van aviadenovirussen is een belangrijke route van verspreiding en wordt bevorderd door het feit dat adenovirussen resistent zijn in de omgeving. Om verspreiding via mechanische vectoren tegen te gaan en persistentie in de omgeving te vermijden, is het dan ook noodzakelijk om bioveiligheidsmaatregelen te nemen en grondig te reinigen en ontsmetten tijdens de leegstand.

Verspreiding via de lucht is reeds beschreven over korte afstanden; het aandeel ervan in de verspreiding van adenovirussen is echter beperkt. Wel dient men er rekening mee te houden dat de populatie van de pluimveestal leidt tot verhoogde stofproductie en dus een risico kan vormen voor nabijgelegen stallen door contaminatie van de omgeving.

Behandeling:

Er is geen behandeling mogelijk, tenzij ondersteuning van het dier en de aanpak van secundaire bacteriële infecties. Dit toont nogmaals het belang aan van preventie, waarbij een hoge bioveiligheid centraal staat.

Auteurs: Han Versnaeyen en Philippe Gelaude